(Μέρος 1ο)
Παρατηρώ τους ανθρώπους από την αρχή της λεγόμενης Οικονομικής Κρίσης. Αφουγκράζομαι την απελπισία τους, παρατηρώ τις σπασμωδικές ενέργειες που κάνουν και αναρωτιέμαι γιατί έπαψαν να αποτελούν ορθολογικά σκεπτόμενα όντα. Τελικά κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα, το οποίο ήταν εμφανές από την αρχή: όσο συχνότερα δρούμε (ή αντιδρούμε) αγνοώντας τους λόγους, τις προϋποθέσεις και τα αποτελέσματα των δράσεών (ή αντιδράσεων) μας, τόσο συχνότερα καθιστάμεθα οι ίδιοι λόγος, προϋπόθεση και αποτέλεσμα των πράξεων κάποιων άλλων...
Το άγχος και η αβεβαιότητα για το αύριο έχει κατακυριεύσει τους Έλληνες. Το αναγνωρίζεις σε κάθε δράση τους, από τον περιορισμό στην κατανάλωση, ακόμα και βασικών ειδών διατροφής, έως τον πανικό που οδηγεί στο να κρύβουν τις αποταμιεύσεις τους κάτω από στρώματα ή μέσα σε τηλεοράσεις, όπως σε παλιές, γνωστές ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Για έναν κοινωνικό επιστήμονα οι δράσεις αυτές δεν είναι παράλογες: το άτομο όταν βρεθεί στη δύνη μιας οικονομικής κρίσης, δρα όπως ο επιβάτης ενός πλοίου στο μέσο μιας επικίνδυνης θαλασσοταραχής. Βιώνει το αίσθημα του πανικού για την πιθανή βύθιση του πλοίου, κι αυτό γιατί γνωρίζει ότι στην καλύτερη περίπτωση θα διασωθεί μετά από επώδυνες περιπέτειες. Η κατάσταση αυτή βιώνεται ως στρες (άγχος), ως μια έντονη συναισθηματική διεργασία προσαρμογής, διαδικασία φυγής ή μάχης.
Το προκαλούμενο άγχος δεν είναι μονοδιάστατο, αλλά διαβαθμίζεται καθόσον οι συνέπειες του πάνω στο άτομο είναι πολυπαραγοντικές. Οι κυριότεροι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται είναι το μέγεθος και η διάρκεια της επιρροής του στρεσογόνου παράγοντα, η σωστή αξιολόγηση του, αλλά κυρίως οι δυνατότητες (εσωτερικές ή εξωγενείς) ώστε να κινητοποιηθεί έγκαιρα ο μηχανισμός προσαρμογής του ατόμου στην συγκεκριμένη στρεσογόνο κατάσταση.
Τα αποτελέσματα του άγχους λόγω της οικονομικής κρίσης ποικίλουν και εκτείνονται από τη δυσφορική διάθεση, την αποξένωση, τον παροδικό πανικό έως την εμφάνιση μόνιμων ψυχοπαθολογικών καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη. Αυτή παίρνει διάφορα μεγέθη και μορφές ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά και το υποστηρικτικό του πλαίσιο.
Όμως πως έφτασε ο Έλληνας σε αυτή την κατάσταση; Ήταν εκ φύσεως επιρρεπής ή κάποιοι φρόντισαν να τον οδηγήσουν εκεί; Και αν ισχύει το τελευταίο, γιατί να το κάνουν; Ποιο όφελος είχαν; Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που χρησιμοποίησαν; Υπάρχει δυνατότητα εξόδου για τους Έλληνες, και αν ναι, ποια είναι αυτή και πως θα επιτευχθεί;
Αυτά θα προσπαθήσω να επικοινωνήσω μέσω αυτού του βήματος. Ο λόγος μου κάποιους θα ενοχλήσει. Δεν πειράζει, ας το καταπιούν. Αν έχουν αντιρρήσεις μπορούμε να τις κουβεντιάσουμε, ακόμα και σε στυλ debate μέσω κάποιου επικοινωνιακού μέσου, ώστε ο λόγος μας να κριθεί άμεσα από τον κόσμο και χωρίς «παρεμβάσεις» από «φίλια προσκείμενους» καλοθελητές.
Η όποια επιθετικότητά οφείλεται στη δικαιολογημένη αγανάκτησή και στην λογική αντίδρασή στην προσπάθεια των «αφεντάδων» αυτού του τόπου να με ταΐσει και άλλο «κουτόχορτο».
Με απλά λόγια, βαρέθηκα… Βαρέθηκα να βλέπω τους ίδιους ανθρώπους να μιλάνε για την δική μου ευημερία, επιβίωση, ζωή…. Βαρέθηκα όλους αυτούς, τους «και καλά» ειδικούς, που ξημεροβραδιάζονται για το «καλό μου», που κάνουν τα πάντα για να με «σώσουν» από τη χρεοκοπία και τη φτώχια… Βαρέθηκα όλους τους α-νόητους που κάθονται τους ακούνε, και χειρότερα τους πιστεύουν… Βαρέθηκα τους «ιδεολόγους» πολιτικούς που τρέχουν από το ένα πολιτικό κόμμα στο άλλο προκειμένου να διαπραγματευθούν καλύτερους όρους για το δικό τους συμφέρον, και που προσπαθούν να με πείσουν ότι κι αυτό γίνεται για το δικό μου καλό. Βαρέθηκα όλους αυτούς (κι είναι πάρα πολλοί) που ξέχασαν ότι η γνώση δημιουργεί την εξέλιξη και η αυτογνωσία τη σοφία.
Είναι καιρός όλοι μας να ζητήσουμε την αλήθεια, όχι τη δική τους, αλλά αυτή που ήταν πάντα μπροστά μας αλλά δε θέλαμε(;), δε τολμούσαμε(;) να κοιτάξουμε κατάματα και να την αντιμετωπίσουμε. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα να σωθούμε.
Ας αρχίσουμε από τα πολύ βασικά. Όλοι πιστεύουμε ότι το πρόβλημα της σημερινής κρίσης είναι αμιγώς οικονομικό. Λάθος, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πολυδιάστατο. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομία είναι ένα ισχυρό όπλο και πολιτική είναι να ξέρεις πότε να τραβάς τη σκανδάλη.
Το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στον τρόπο «εκπαίδευσης» των Ελλήνων. Με απλά λόγια, και πολύ σύντομα, οι Έλληνες «εκπαιδεύτηκαν» να ανέχονται τη γελοιότητα, το κατάφωρο ψέμα, την οικογενειοκρατία, την έλλειψη αξιοκρατίας και το νεποτισμό (εύνοια των δημόσιων λειτουργών προς συγγενείς και φίλους που εκδηλώνεται με παραχωρήσεις θέσεων και αξιωμάτων που αντικειμενικά δεν τα αξίζουν). Συνηθίσαμε να βλέπουμε την αδικία και να τη θεωρούμε σαν κάτι εντελώς φυσικό. Μάθαμε να βλέπουμε ως φυσιολογικό το γεγονός να αναλαμβάνει ως υπεύθυνος σε κάποιο κλάδο της οικονομικής, κοινωνικής ή πολιτιστικής ζωής άτομο που είναι τελείως άσχετο, με το αντικείμενο αυτό, αρκεί να ανήκει στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα. Θεωρούμε δεδομένο να κυβερνιόμαστε από τον κάθε τραμπούκο που το μεγαλύτερο επίτευγμά της μίζερης ζωούλας του ήταν μια αφισοκόλληση, μερικές δεκαετίες πριν. Πιστεύουμε ότι είναι λογικό να καταλαμβάνει την ανώτερη διοικητική θέση κάποιος που δεν άσκησε ποτέ του διοίκηση, που δεν γνωρίζει ούτε τα βασικά γι’ αυτή την εργασία.
Ανεχθήκαμε να πληρώνουμε για τη δημιουργία θέσεων, π.χ. μονάδες εντατικής θεραπείας, που ποτέ δεν λειτούργησαν, μόνο και μόνο για να αμείβονται παραπάνω και να γεμίζουν τα βιογραφικά τους ανιψάκια πολιτικών. Δεχτήκαμε τη λήψη θέσεων προέδρων πανεπιστημιακών τμημάτων από ανθρώπους που δεν είχαν τα απαραίτητα πτυχία και την ίδια στιγμή ήταν σπουδαστές, στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο, σε έτερο εκπαιδευτικό φορέα. Δεχτήκαμε την μείωση των μισθών μας, την κατρακύλα της ελληνικής οικογένειας κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, για να ακριβοπληρώνουμε τα ανίκανα παιδάκια κάποιων με μηνιαίους μισθούς πάνω από την ετήσια αμοιβή ενός δημοσίου υπαλλήλου. Ανεχτήκαμε την μετατροπή των συνταξιούχων γονέων μας σε ζητιάνους ώστε να μπορούν κάποιοι να συνεχίσουν να ζουν σαν ηγεμόνες άλλων εποχών.
Όμως, πάνω απ’ όλα λυπάμαι για τα παιδιά μας. Παιδιά που ξεκινάνε τη ζωή τους με απεμπόληση των ονείρων τους, καταχρεωμένα, φοβισμένα, με μόνη διέξοδο τη μετανάστευση σε κάποια χώρα που τα περιμένουν εργοστάσια με γραμμές παραγωγής και στοίβες πιάτα…
Για τους λόγους αυτούς, όπως είπα και παραπάνω, ξεκινάω μια επικοινωνία των μεθόδων, όλες αντικείμενα της Κοινωνικής Ψυχολογίας, με τις οποίες κάποιοι μας κατευθύνουν. Απευθύνομαι κυρίως σε νέους (ή όσους νοιώθουν και σκέπτονται σαν νέοι) ανθρώπους, αφενός για τους θεωρώ λιγότερο δογματικούς, αφετέρου είναι σίγουρα πιο σκεπτόμενοι από τις μεγαλύτερες γενιές.
Χρόνια Πολλά και μακάρι το 2013 να είναι καλύτερο για όλο τον κόσμο.
Νίκος Πόρτολας
Αξιωματικός Π.Ν. ε.α. - Ψυχολόγος,
MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, PhD Κοινωνικής Ψυχολογίας
Πόρτολας: Οικονομική κρίση και στρες. Το ψέμα και η βλακεία οι κινητήριες δυνάμεις της κατάντιας μας...
Μοιράσου το άρθρο:
04-01-2013
(Μέρος 1ο)
Παρατηρώ τους ανθρώπους από την αρχή της λεγόμενης Οικονομικής Κρίσης. Αφουγκράζομαι την απελπισία τους, παρατηρώ τις σπασμωδικές ενέργειες που κάνουν και αναρωτιέμαι γιατί έπαψαν να αποτελούν ορθολογικά σκεπτόμενα όντα. Τελικά κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα, το οποίο ήταν εμφανές από την αρχή: όσο συχνότερα δρούμε (ή αντιδρούμε) αγνοώντας τους λόγους, τις προϋποθέσεις και τα αποτελέσματα των δράσεών (ή αντιδράσεων) μας, τόσο συχνότερα καθιστάμεθα οι ίδιοι λόγος, προϋπόθεση και αποτέλεσμα των πράξεων κάποιων άλλων...
Το άγχος και η αβεβαιότητα για το αύριο έχει κατακυριεύσει τους Έλληνες. Το αναγνωρίζεις σε κάθε δράση τους, από τον περιορισμό στην κατανάλωση, ακόμα και βασικών ειδών διατροφής, έως τον πανικό που οδηγεί στο να κρύβουν τις αποταμιεύσεις τους κάτω από στρώματα ή μέσα σε τηλεοράσεις, όπως σε παλιές, γνωστές ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Για έναν κοινωνικό επιστήμονα οι δράσεις αυτές δεν είναι παράλογες: το άτομο όταν βρεθεί στη δύνη μιας οικονομικής κρίσης, δρα όπως ο επιβάτης ενός πλοίου στο μέσο μιας επικίνδυνης θαλασσοταραχής. Βιώνει το αίσθημα του πανικού για την πιθανή βύθιση του πλοίου, κι αυτό γιατί γνωρίζει ότι στην καλύτερη περίπτωση θα διασωθεί μετά από επώδυνες περιπέτειες. Η κατάσταση αυτή βιώνεται ως στρες (άγχος), ως μια έντονη συναισθηματική διεργασία προσαρμογής, διαδικασία φυγής ή μάχης.
Το προκαλούμενο άγχος δεν είναι μονοδιάστατο, αλλά διαβαθμίζεται καθόσον οι συνέπειες του πάνω στο άτομο είναι πολυπαραγοντικές. Οι κυριότεροι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται είναι το μέγεθος και η διάρκεια της επιρροής του στρεσογόνου παράγοντα, η σωστή αξιολόγηση του, αλλά κυρίως οι δυνατότητες (εσωτερικές ή εξωγενείς) ώστε να κινητοποιηθεί έγκαιρα ο μηχανισμός προσαρμογής του ατόμου στην συγκεκριμένη στρεσογόνο κατάσταση.
Τα αποτελέσματα του άγχους λόγω της οικονομικής κρίσης ποικίλουν και εκτείνονται από τη δυσφορική διάθεση, την αποξένωση, τον παροδικό πανικό έως την εμφάνιση μόνιμων ψυχοπαθολογικών καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη. Αυτή παίρνει διάφορα μεγέθη και μορφές ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά και το υποστηρικτικό του πλαίσιο.
Όμως πως έφτασε ο Έλληνας σε αυτή την κατάσταση; Ήταν εκ φύσεως επιρρεπής ή κάποιοι φρόντισαν να τον οδηγήσουν εκεί; Και αν ισχύει το τελευταίο, γιατί να το κάνουν; Ποιο όφελος είχαν; Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που χρησιμοποίησαν; Υπάρχει δυνατότητα εξόδου για τους Έλληνες, και αν ναι, ποια είναι αυτή και πως θα επιτευχθεί;
Αυτά θα προσπαθήσω να επικοινωνήσω μέσω αυτού του βήματος. Ο λόγος μου κάποιους θα ενοχλήσει. Δεν πειράζει, ας το καταπιούν. Αν έχουν αντιρρήσεις μπορούμε να τις κουβεντιάσουμε, ακόμα και σε στυλ debate μέσω κάποιου επικοινωνιακού μέσου, ώστε ο λόγος μας να κριθεί άμεσα από τον κόσμο και χωρίς «παρεμβάσεις» από «φίλια προσκείμενους» καλοθελητές.
Η όποια επιθετικότητά οφείλεται στη δικαιολογημένη αγανάκτησή και στην λογική αντίδρασή στην προσπάθεια των «αφεντάδων» αυτού του τόπου να με ταΐσει και άλλο «κουτόχορτο».
Με απλά λόγια, βαρέθηκα… Βαρέθηκα να βλέπω τους ίδιους ανθρώπους να μιλάνε για την δική μου ευημερία, επιβίωση, ζωή…. Βαρέθηκα όλους αυτούς, τους «και καλά» ειδικούς, που ξημεροβραδιάζονται για το «καλό μου», που κάνουν τα πάντα για να με «σώσουν» από τη χρεοκοπία και τη φτώχια… Βαρέθηκα όλους τους α-νόητους που κάθονται τους ακούνε, και χειρότερα τους πιστεύουν… Βαρέθηκα τους «ιδεολόγους» πολιτικούς που τρέχουν από το ένα πολιτικό κόμμα στο άλλο προκειμένου να διαπραγματευθούν καλύτερους όρους για το δικό τους συμφέρον, και που προσπαθούν να με πείσουν ότι κι αυτό γίνεται για το δικό μου καλό. Βαρέθηκα όλους αυτούς (κι είναι πάρα πολλοί) που ξέχασαν ότι η γνώση δημιουργεί την εξέλιξη και η αυτογνωσία τη σοφία.
Είναι καιρός όλοι μας να ζητήσουμε την αλήθεια, όχι τη δική τους, αλλά αυτή που ήταν πάντα μπροστά μας αλλά δε θέλαμε(;), δε τολμούσαμε(;) να κοιτάξουμε κατάματα και να την αντιμετωπίσουμε. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα να σωθούμε.
Ας αρχίσουμε από τα πολύ βασικά. Όλοι πιστεύουμε ότι το πρόβλημα της σημερινής κρίσης είναι αμιγώς οικονομικό. Λάθος, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πολυδιάστατο. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομία είναι ένα ισχυρό όπλο και πολιτική είναι να ξέρεις πότε να τραβάς τη σκανδάλη.
Το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στον τρόπο «εκπαίδευσης» των Ελλήνων. Με απλά λόγια, και πολύ σύντομα, οι Έλληνες «εκπαιδεύτηκαν» να ανέχονται τη γελοιότητα, το κατάφωρο ψέμα, την οικογενειοκρατία, την έλλειψη αξιοκρατίας και το νεποτισμό (εύνοια των δημόσιων λειτουργών προς συγγενείς και φίλους που εκδηλώνεται με παραχωρήσεις θέσεων και αξιωμάτων που αντικειμενικά δεν τα αξίζουν). Συνηθίσαμε να βλέπουμε την αδικία και να τη θεωρούμε σαν κάτι εντελώς φυσικό. Μάθαμε να βλέπουμε ως φυσιολογικό το γεγονός να αναλαμβάνει ως υπεύθυνος σε κάποιο κλάδο της οικονομικής, κοινωνικής ή πολιτιστικής ζωής άτομο που είναι τελείως άσχετο, με το αντικείμενο αυτό, αρκεί να ανήκει στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα. Θεωρούμε δεδομένο να κυβερνιόμαστε από τον κάθε τραμπούκο που το μεγαλύτερο επίτευγμά της μίζερης ζωούλας του ήταν μια αφισοκόλληση, μερικές δεκαετίες πριν. Πιστεύουμε ότι είναι λογικό να καταλαμβάνει την ανώτερη διοικητική θέση κάποιος που δεν άσκησε ποτέ του διοίκηση, που δεν γνωρίζει ούτε τα βασικά γι’ αυτή την εργασία.
Ανεχθήκαμε να πληρώνουμε για τη δημιουργία θέσεων, π.χ. μονάδες εντατικής θεραπείας, που ποτέ δεν λειτούργησαν, μόνο και μόνο για να αμείβονται παραπάνω και να γεμίζουν τα βιογραφικά τους ανιψάκια πολιτικών. Δεχτήκαμε τη λήψη θέσεων προέδρων πανεπιστημιακών τμημάτων από ανθρώπους που δεν είχαν τα απαραίτητα πτυχία και την ίδια στιγμή ήταν σπουδαστές, στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο, σε έτερο εκπαιδευτικό φορέα. Δεχτήκαμε την μείωση των μισθών μας, την κατρακύλα της ελληνικής οικογένειας κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, για να ακριβοπληρώνουμε τα ανίκανα παιδάκια κάποιων με μηνιαίους μισθούς πάνω από την ετήσια αμοιβή ενός δημοσίου υπαλλήλου. Ανεχτήκαμε την μετατροπή των συνταξιούχων γονέων μας σε ζητιάνους ώστε να μπορούν κάποιοι να συνεχίσουν να ζουν σαν ηγεμόνες άλλων εποχών.
Όμως, πάνω απ’ όλα λυπάμαι για τα παιδιά μας. Παιδιά που ξεκινάνε τη ζωή τους με απεμπόληση των ονείρων τους, καταχρεωμένα, φοβισμένα, με μόνη διέξοδο τη μετανάστευση σε κάποια χώρα που τα περιμένουν εργοστάσια με γραμμές παραγωγής και στοίβες πιάτα…
Για τους λόγους αυτούς, όπως είπα και παραπάνω, ξεκινάω μια επικοινωνία των μεθόδων, όλες αντικείμενα της Κοινωνικής Ψυχολογίας, με τις οποίες κάποιοι μας κατευθύνουν. Απευθύνομαι κυρίως σε νέους (ή όσους νοιώθουν και σκέπτονται σαν νέοι) ανθρώπους, αφενός για τους θεωρώ λιγότερο δογματικούς, αφετέρου είναι σίγουρα πιο σκεπτόμενοι από τις μεγαλύτερες γενιές.
Χρόνια Πολλά και μακάρι το 2013 να είναι καλύτερο για όλο τον κόσμο.
Νίκος Πόρτολας
Αξιωματικός Π.Ν. ε.α. - Ψυχολόγος,
MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, PhD Κοινωνικής Ψυχολογίας
Παρατηρώ τους ανθρώπους από την αρχή της λεγόμενης Οικονομικής Κρίσης. Αφουγκράζομαι την απελπισία τους, παρατηρώ τις σπασμωδικές ενέργειες που κάνουν και αναρωτιέμαι γιατί έπαψαν να αποτελούν ορθολογικά σκεπτόμενα όντα. Τελικά κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα, το οποίο ήταν εμφανές από την αρχή: όσο συχνότερα δρούμε (ή αντιδρούμε) αγνοώντας τους λόγους, τις προϋποθέσεις και τα αποτελέσματα των δράσεών (ή αντιδράσεων) μας, τόσο συχνότερα καθιστάμεθα οι ίδιοι λόγος, προϋπόθεση και αποτέλεσμα των πράξεων κάποιων άλλων...
Το άγχος και η αβεβαιότητα για το αύριο έχει κατακυριεύσει τους Έλληνες. Το αναγνωρίζεις σε κάθε δράση τους, από τον περιορισμό στην κατανάλωση, ακόμα και βασικών ειδών διατροφής, έως τον πανικό που οδηγεί στο να κρύβουν τις αποταμιεύσεις τους κάτω από στρώματα ή μέσα σε τηλεοράσεις, όπως σε παλιές, γνωστές ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Για έναν κοινωνικό επιστήμονα οι δράσεις αυτές δεν είναι παράλογες: το άτομο όταν βρεθεί στη δύνη μιας οικονομικής κρίσης, δρα όπως ο επιβάτης ενός πλοίου στο μέσο μιας επικίνδυνης θαλασσοταραχής. Βιώνει το αίσθημα του πανικού για την πιθανή βύθιση του πλοίου, κι αυτό γιατί γνωρίζει ότι στην καλύτερη περίπτωση θα διασωθεί μετά από επώδυνες περιπέτειες. Η κατάσταση αυτή βιώνεται ως στρες (άγχος), ως μια έντονη συναισθηματική διεργασία προσαρμογής, διαδικασία φυγής ή μάχης.
Το προκαλούμενο άγχος δεν είναι μονοδιάστατο, αλλά διαβαθμίζεται καθόσον οι συνέπειες του πάνω στο άτομο είναι πολυπαραγοντικές. Οι κυριότεροι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται είναι το μέγεθος και η διάρκεια της επιρροής του στρεσογόνου παράγοντα, η σωστή αξιολόγηση του, αλλά κυρίως οι δυνατότητες (εσωτερικές ή εξωγενείς) ώστε να κινητοποιηθεί έγκαιρα ο μηχανισμός προσαρμογής του ατόμου στην συγκεκριμένη στρεσογόνο κατάσταση.
Τα αποτελέσματα του άγχους λόγω της οικονομικής κρίσης ποικίλουν και εκτείνονται από τη δυσφορική διάθεση, την αποξένωση, τον παροδικό πανικό έως την εμφάνιση μόνιμων ψυχοπαθολογικών καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη. Αυτή παίρνει διάφορα μεγέθη και μορφές ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά και το υποστηρικτικό του πλαίσιο.
Όμως πως έφτασε ο Έλληνας σε αυτή την κατάσταση; Ήταν εκ φύσεως επιρρεπής ή κάποιοι φρόντισαν να τον οδηγήσουν εκεί; Και αν ισχύει το τελευταίο, γιατί να το κάνουν; Ποιο όφελος είχαν; Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που χρησιμοποίησαν; Υπάρχει δυνατότητα εξόδου για τους Έλληνες, και αν ναι, ποια είναι αυτή και πως θα επιτευχθεί;
Αυτά θα προσπαθήσω να επικοινωνήσω μέσω αυτού του βήματος. Ο λόγος μου κάποιους θα ενοχλήσει. Δεν πειράζει, ας το καταπιούν. Αν έχουν αντιρρήσεις μπορούμε να τις κουβεντιάσουμε, ακόμα και σε στυλ debate μέσω κάποιου επικοινωνιακού μέσου, ώστε ο λόγος μας να κριθεί άμεσα από τον κόσμο και χωρίς «παρεμβάσεις» από «φίλια προσκείμενους» καλοθελητές.
Η όποια επιθετικότητά οφείλεται στη δικαιολογημένη αγανάκτησή και στην λογική αντίδρασή στην προσπάθεια των «αφεντάδων» αυτού του τόπου να με ταΐσει και άλλο «κουτόχορτο».
Με απλά λόγια, βαρέθηκα… Βαρέθηκα να βλέπω τους ίδιους ανθρώπους να μιλάνε για την δική μου ευημερία, επιβίωση, ζωή…. Βαρέθηκα όλους αυτούς, τους «και καλά» ειδικούς, που ξημεροβραδιάζονται για το «καλό μου», που κάνουν τα πάντα για να με «σώσουν» από τη χρεοκοπία και τη φτώχια… Βαρέθηκα όλους τους α-νόητους που κάθονται τους ακούνε, και χειρότερα τους πιστεύουν… Βαρέθηκα τους «ιδεολόγους» πολιτικούς που τρέχουν από το ένα πολιτικό κόμμα στο άλλο προκειμένου να διαπραγματευθούν καλύτερους όρους για το δικό τους συμφέρον, και που προσπαθούν να με πείσουν ότι κι αυτό γίνεται για το δικό μου καλό. Βαρέθηκα όλους αυτούς (κι είναι πάρα πολλοί) που ξέχασαν ότι η γνώση δημιουργεί την εξέλιξη και η αυτογνωσία τη σοφία.
Είναι καιρός όλοι μας να ζητήσουμε την αλήθεια, όχι τη δική τους, αλλά αυτή που ήταν πάντα μπροστά μας αλλά δε θέλαμε(;), δε τολμούσαμε(;) να κοιτάξουμε κατάματα και να την αντιμετωπίσουμε. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα να σωθούμε.
Ας αρχίσουμε από τα πολύ βασικά. Όλοι πιστεύουμε ότι το πρόβλημα της σημερινής κρίσης είναι αμιγώς οικονομικό. Λάθος, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πολυδιάστατο. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομία είναι ένα ισχυρό όπλο και πολιτική είναι να ξέρεις πότε να τραβάς τη σκανδάλη.
Το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στον τρόπο «εκπαίδευσης» των Ελλήνων. Με απλά λόγια, και πολύ σύντομα, οι Έλληνες «εκπαιδεύτηκαν» να ανέχονται τη γελοιότητα, το κατάφωρο ψέμα, την οικογενειοκρατία, την έλλειψη αξιοκρατίας και το νεποτισμό (εύνοια των δημόσιων λειτουργών προς συγγενείς και φίλους που εκδηλώνεται με παραχωρήσεις θέσεων και αξιωμάτων που αντικειμενικά δεν τα αξίζουν). Συνηθίσαμε να βλέπουμε την αδικία και να τη θεωρούμε σαν κάτι εντελώς φυσικό. Μάθαμε να βλέπουμε ως φυσιολογικό το γεγονός να αναλαμβάνει ως υπεύθυνος σε κάποιο κλάδο της οικονομικής, κοινωνικής ή πολιτιστικής ζωής άτομο που είναι τελείως άσχετο, με το αντικείμενο αυτό, αρκεί να ανήκει στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα. Θεωρούμε δεδομένο να κυβερνιόμαστε από τον κάθε τραμπούκο που το μεγαλύτερο επίτευγμά της μίζερης ζωούλας του ήταν μια αφισοκόλληση, μερικές δεκαετίες πριν. Πιστεύουμε ότι είναι λογικό να καταλαμβάνει την ανώτερη διοικητική θέση κάποιος που δεν άσκησε ποτέ του διοίκηση, που δεν γνωρίζει ούτε τα βασικά γι’ αυτή την εργασία.
Ανεχθήκαμε να πληρώνουμε για τη δημιουργία θέσεων, π.χ. μονάδες εντατικής θεραπείας, που ποτέ δεν λειτούργησαν, μόνο και μόνο για να αμείβονται παραπάνω και να γεμίζουν τα βιογραφικά τους ανιψάκια πολιτικών. Δεχτήκαμε τη λήψη θέσεων προέδρων πανεπιστημιακών τμημάτων από ανθρώπους που δεν είχαν τα απαραίτητα πτυχία και την ίδια στιγμή ήταν σπουδαστές, στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο, σε έτερο εκπαιδευτικό φορέα. Δεχτήκαμε την μείωση των μισθών μας, την κατρακύλα της ελληνικής οικογένειας κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, για να ακριβοπληρώνουμε τα ανίκανα παιδάκια κάποιων με μηνιαίους μισθούς πάνω από την ετήσια αμοιβή ενός δημοσίου υπαλλήλου. Ανεχτήκαμε την μετατροπή των συνταξιούχων γονέων μας σε ζητιάνους ώστε να μπορούν κάποιοι να συνεχίσουν να ζουν σαν ηγεμόνες άλλων εποχών.
Όμως, πάνω απ’ όλα λυπάμαι για τα παιδιά μας. Παιδιά που ξεκινάνε τη ζωή τους με απεμπόληση των ονείρων τους, καταχρεωμένα, φοβισμένα, με μόνη διέξοδο τη μετανάστευση σε κάποια χώρα που τα περιμένουν εργοστάσια με γραμμές παραγωγής και στοίβες πιάτα…
Για τους λόγους αυτούς, όπως είπα και παραπάνω, ξεκινάω μια επικοινωνία των μεθόδων, όλες αντικείμενα της Κοινωνικής Ψυχολογίας, με τις οποίες κάποιοι μας κατευθύνουν. Απευθύνομαι κυρίως σε νέους (ή όσους νοιώθουν και σκέπτονται σαν νέοι) ανθρώπους, αφενός για τους θεωρώ λιγότερο δογματικούς, αφετέρου είναι σίγουρα πιο σκεπτόμενοι από τις μεγαλύτερες γενιές.
Χρόνια Πολλά και μακάρι το 2013 να είναι καλύτερο για όλο τον κόσμο.
Νίκος Πόρτολας
Αξιωματικός Π.Ν. ε.α. - Ψυχολόγος,
MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, PhD Κοινωνικής Ψυχολογίας
