Η οστεοπόρωση είναι μια από τις πιο συνηθισμένες χρόνιες παθήσεις παγκοσμίως και είναι λόγω μειωμένης οστικής πυκνότητας προκαλώντας σημαντική αποδυνάμωση των οστών που τα θέτουν σε κίνδυνο κατάγματος από τραυματισμό χαμηλής ενέργειας. Η οστεοπενία είναι μια ηπιότερη εκδοχή της οστεοπόρωσης.
Πως επηρεάζει διαφορετικά η οστεοπόρωση τις γυναίκες και τους άντρες;
Η οστεοπόρωση επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες, καθώς ο ρυθμός οστικής απορρόφησης είναι μεγαλύτερος από αυτόν των ανδρών, ιδίως τα πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Οι άνδρες μπορούν επίσης να πάθουν οστεοπόρωση, αλλά έχουν 4 φορές μικρότερη πιθανότητα. 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστεί ένα οστεοπορωτικό κάταγμα στη ζωή τους. Ενώ οι άνδρες έχουν χαμηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης από τις γυναίκες, έχουν διπλάσιο ετήσιο κίνδυνο θνησιμότητας μετά από κάταγμα ισχίου συγκριτικά με τις γυναίκες. Πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη ενημέρωση του κοινού ότι οι άντρες δεν αποτελούν εξαίρεση στην οστεοπόρωση.
Πως σχετίζεται η οστεοπόρωση με το ρίσκο κατάγματος;
Μόλις 10% απώλεια οστικής μάζας στους σπονδύλους θα διπλασιάσει τον κίνδυνο κατάγματος. Ο κίνδυνος κατάγματος στο ισχίο αυξάνεται κατά 2,5 φορές με απώλεια οστικής μάζας κατά 10%. Ένα προηγούμενο οστεοπορωτικό κάταγμα αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο κατάγματος κατά σχεδόν 90%. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για τον έλεγχο, τη διάγνωση και την κατάλληλη διαχείριση των ασθενών άνω των 50 ετών που έχουν υποστεί κάταγμα χαμηλής ενέργειας.
Πόσο συχνή είναι η οστεοπόρωση;
Παγκοσμίως, η οστεοπόρωση προκαλεί 9 εκατομμύρια κατάγματα κάθε χρόνο. 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστεί ένα οστεοπορωτικό κάταγμα. Το ποσοστό των γυναικών που επηρεάζονται από την οστεοπόρωση αυξάνεται με την ηλικία:
• 10% των γυναικών στα 60 τους
• 20% των γυναικών στα 70 τους
• 40% των γυναικών στα 80 τους
• 66% των γυναικών στα 90 τους
Ποιες είναι οι επιπτώσεις μετά από ένα οστεοπορωτικό κάταγμα ισχίου;
• Το 40% δεν μπορεί να βαδίσει ανεξάρτητα
• Το 80% δεν μπορεί να κάνει βασικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής ανεξάρτητα, όπως τα ψώνια
• Το 10-20% των καταγμάτων ισχίου απαιτεί μόνιμη φροντίδα σε οίκο ευγηρίας
Τι είναι το κάταγμα ευθραυστότητας;
Το κάταγμα ευθραυστότητας προκύπτει όταν το οστό σπάει λόγω τραυματισμού χαμηλής ενέργειας, όπως πτώση εξ ιδίου. Κανονικά, το οστό θα πρέπει να αντέξει μια τέτοια πτώση χωρίς να υποστεί κάταγμα αλλά στην οστεοπόρωση το σωστό είναι πιο εύθραυστο και σπάει πιο εύκολα. Οι μισές από όλες τις γυναίκες και το ένα τέταρτο όλων των ανδρών θα υποστεί ένα κάταγμα ευθραυστότητας κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η πιο συνηθισμένη θέση για κατάγματα ευθραυστότητας είναι στο σώμα του σπονδύλου, στο ισχίο και στο καρπό.
Οστεοπορωτικό κάταγμα σπονδυλικής στήλης και οι επιπτώσεις
Το συνηθέστερο σημείο κατάγματος ευθραυστότητας είναι στη σπονδυλική στήλη και μπορεί να συμβεί ακόμα και χωρίς πτώση. Μετά από ένα σπονδυλικό κάταγμα, υπάρχει 8 φορές αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας. Ο δια βίου κίνδυνος για σπονδυλικό κάταγμα σε μια γυναίκα 50 ετών (16%) είναι τρεις φορές μεγαλύτερος από αυτόν ενός άνδρα 50 ετών (5%). Το 30-45% των σπονδυλικών καταγμάτων περνά απαρατήρητο, δηλαδή οι ασθενείς δεν το συνειδητοποιούν ή δεν αναζητούν ιατρική φροντίδα, οπότε σε πολλούς θα είναι τυχαίο εύρημα κατά τον τακτικό έλεγχο ή σε ιατρική επίσκεψη για κάτι άλλο. Μετά από σπονδυλικό κάταγμα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κατάγματος σε άλλο σημείο του σώματος τα επόμενα 1-2 χρόνια.
Οστεοπορωτικό κάταγμα ισχίου και οι επιπτώσεις
Το 90% των καταγμάτων ισχίου οφείλονται σε πτώσεις και περικλείουν το μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από τα κατάγματα ευθραυστότητας. Συνήθως συμβαίνουν σε λιγότερο κινητικούς ασθενείς, συγκριτικά με τα κατάγματα στο καρπό, καθώς έχουν πιο αργά αντανακλαστικά και δεν καταφέρνουν να προστατευτούν από την πτώση τους χρησιμοποιώντας τα χέρια τους. Τα κατάγματα ισχίου σχετίζονται με χρόνιο πόνο, μειωμένη κινητικότητα, αναπηρία και απώλεια αυτονομίας. 55% των ασθενών με κάταγμα ισχίου έχουν στοιχεία προηγούμενου σπονδυλικού κατάγματος.
Οστεοπορωτικό κάταγμα καρπού και οι επιπτώσεις
Κατάγματα ευθραυστότητας στο καρπό είναι το τρίτο πιο συνηθισμένο κάταγμα ευθραυστότητας αλλά είναι συχνά ο πρώτος δείκτης οστεοπόρωσης εάν προκύψει μετά την ηλικία των 50 ετών μετά από τραυματισμό χαμηλής ενέργειας. Έχει την τάση να συμβαίνει σε περισσότερο κινητικούς και γυμνασμένους ασθενείς με οστεοπόρωση καθώς απλώνουν το χέρι τους για να προστατευτούν από την πτώση
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για οστεοπορωτικό κάταγμα;
Παρότι η οστεοπόρωση ορίζεται σε σχέση με την οστική πυκνότητα, αποτελεί μόνο το ένα συστατικό του κινδύνου κατάγματος, οπότε πρέπει να ληφθούν υπόψη οι άλλοι κίνδυνοι κατά την αξιολόγηση και τη διαχείριση της οστεοπόρωσης και του κινδύνου κατάγματος όπως η κληρονομικότητα, το κάπνισμα, αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης και ο καθιστικός τρόπος ζωής αυξάνουν τον κίνδυνο καταγμάτων ευθραυστότητας. Η μακρόχρονη χρήση κορτικοστεροειδών είναι η πιο συνήθης αιτία δευτερογενούς οστεοπόρωσης και χαμηλό σωματικό βάρος (ΔΜΣ <20) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η πάθηση γυναικεία αθλητική τριάδα συμβαίνει όταν νεαρές γυναίκες προπονούνται υπερβολικά, τρώνε πολύ λίγο και έχουν διαταραχές εμμήνου ρύσης με συνέπεια να είναι επιρρεπείς σε χαμηλή οστική πυκνότητα και αυξημένο κίνδυνο κατάγματος.
Στα link παρέχονται περισσότερες πληροφορίες για το τι είναι η οστεοπόρωση και οστεοπενία, επιπτώσεις στην αναπηρία, το οικονομικό βάρος της οστεοπόρωσης, τι είναι το κάταγμα ευθραυστότητας, πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης, προληπτικός έλεγχος και θεραπεία, ο ρόλος της άσκησης και διατροφής, πρόληψη πτώσεων, μείωση του αντίκτυπου της πτώσης, και τα διάφορα φάρμακα για την οστεοπόρωση.
* Dr Αντώνης Α. Θεοδωρίδης
MBBS, BSc, MRCS, MSc, CCT(UK), FRCS(Tr&Orth)
Διευθυντής Ορθοπαιδικός και Τραυματολόγος
Ειδικός στα Γόνατα και στις Αθλητικές Κακώσεις
Ειδικευθείς και Μετεκπαιδευθείς στο Ηνωμένο Βασίλειο
Imperial College, London
www.theodorideskneesurgeon.gr
Νέο ιατρείο στη Σπάρτη
• Αγησιλάου 72 (1ος όροφος)
• Τηλ: 6940869069
Ιατρείο Αθήνας
• Ιασώ Γενική Κλινική
• Λεωφόρος Κηφισίας 37-39
• Μαρούσι Αττικής
• Τηλ: 6940869069
